Türkiyenin Başlıca Akarsuları ve Özellikler

Türkiyenin Başlıca Akarsuları ve Özellikleri,Türkiye’nin Akarsuları Nelerdir?, Türkiye’deki Akarsuların İsimleri,Türkiye’deki Akarsular

TÜRKİYE’NİN AKARSULARI VE GENEL ÖZELLİKLERİ

a)- Karadeniz’e Dökülen Akarsular

♦ Karadeniz Bölgesi en geniş açık havzaya sahip olan bölgemizdir.

♦ Türkiye akarsularının yaklaşık üçte biri Karadeniz’e dökülür.

♦ Kıyıdaki dağlardan kaynağını alarak denize dökü­len akarsuların boyları kısadır.

♦ İç bölgelerden doğup Karadeniz’deki dağ sıraları­nı aşıp denize dökülen akarsular ise Çoruh, Yeşilırmak, Kızılırmak, Yenice (Filyos), Bartın çayı, Sakar­ya Nehri’dir.

Yeşilırmak ise Çekerek ve Kelkit Çayları ile bileşerek Canik Dağlarını geçer ve Çarşamba deltasını oluş­turduktan sonra Karadeniz’e dökülür.

b)- Marmara Denizi’ne Dökülen AkarsularMarmara Denizi’ne dökülen akarsuların çoğu, Güney Marmara kıyılanndan denize ulaşır. Ancak bu alanda­ki akarsular genellikle küçük akarsular şeklindedir. Bunların en önemlisi Susurluk Çayı’dır.

c)- Ege Denizine Dökülen Akarsular

♦ Büyük bir kısmı geniş çöküntü alanları (graben) boyunca doğu-batı ğoğrultusunda akarlar.

♦ Denize ulaştıkları yerlerde önemli delta ovaları oluş­turmuşlardır.

♦ Yatak eğimleri az olduğu için menderesler yaparak akarlar.

♦ Kış mevsiminde bol su taşırlar. Yazın ise debileri azalır.

♦ Bakırçay, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Mende­res ve Meriç Nehri Ege Denizi’ne dökülen başlıca akarsularımızdır.

♦ Kızılırmak, kendi topraklarımızdan doğan ve denize dökülen en uzun akarsuyumuzdur (1355 km). Deli­ce, Devrez ve Gökırmak kollarını aldıktan sonra Baf­ra deltasında denize ulaşır.

NOT:

Meriç Nehri: Kaynağını Bulgaristan toprakların­dan alır. Edirne’de Tunca ve Arda kolu ile birleş­tikten sonra Türkiye-Yunanistan sınırını oluşturur Ergene Çayı ile birleştikten sonra Enez yakınla­rında Ege Denizi’ne dökülür.

d)- Akdeniz’e Dökülen Akarsular

♦ Asi dışındaki Akdeniz’e dökülen akarsular, Toros dağlarından gelen sulardır. Bunların başlıcaları ba­tıdan doğuya doğru, Dalaman, Aksu, Manavgat, Köprüçay, Göksu, Seyhan ve Ceyhan şeklinde sı­ralanır.

♦ Asi Nehri ise Lübnan’dan doğar, Hatay’da Amik Ovası’ndan geçerek Akdeniz’e dökülür.

e)- Basra Körfezi’ne Dökülen Akarsular

Fırat Nehri: Kaynağını topraklarımızdan alan ve sı­nırlarımız dışında denize dökülen en uzun akarsu- yumuzdur. En önemli iki kolu Karasu ve Murat Su- yu’dur. Üzerinde Atatürk, Karakaya, Keban barajla­rı vardır.

Dicle Nehri: Kaynağını Elazığ yakınlarından ve Gü­neydoğu Toroslar’dan alır. Irak sınırına yönelerek Fırat ile birleşir. Üzerinde başta Devegeçidi Barajı olmak üzere çok sayıda baraj vardır.

Akarsularımızın Genel Özellikleri

1)- Türkiye, iklim koşulları ve yerşekillerinin doğal ya­pısına bağlı olarak sık bir akarsu ağına sahiptir. An­cak akarsularımızın uzunlukları fazla değildir.

2)- Akarsularımızın taşıdıkları su miktarı azdır. Bunda daha çok Türkiye’nin büyük bir bölümünde yarı ku­rak bir iklimin görülmesi nedeniyle az yağış alma­sı etkili olmuştur. (Doğu Karadeniz Bölümü hariç)

3)- Akarsularımızın rejimleri düzenli değildir. Bunda, Türkiye’de yağış rejiminin düzensiz oluşu, ilkba­hardaki kar erimeleri ve yazın buharlaşmanın fazla olması etkili olmuştur.

4)- Akarsularımızın yatak eğimlenfazladır. Bu nedenle akış hızları, enerji potansiyelleri ve dolayısıyla erozyonu hızlandırıcı etkileri fazladır.

5)- Türkiye’de akarsular genellikle denge profilini al­mamıştır. Bunda; Türkiye’nin jeolojik devirde şekil­lenmiş olması başka bir deyişle genç arazi yapı­sında olması etkili olmuştur.

6)- Akarsularımız akış hızları fazla, rejimler düzensiz olduğu için ulaşıma elverişli değildir.

7)- Akarsularımızdan daha çok sulama, içme ve kul­lanma suyu elde etmede ve elektrik enerjisi üreti­minde yararlanılır.