Uyak Nedir? Uyak Çeşitleri Nelerdir?

Uyak Nedir? Uyak Çeşitleri Nelerdir?,Uyak Nedir?,Uyak Çeşitleri Nelerdir?,Uyak Ne Demektir,Uyak Örnekleri Nelerdir

Uyak Nedir? ,Uyak Çeşitleri Nelerdir?

UYAK (KAFİYE)
a. YARIM UYAK: Dize sonlarındaki sözcüklerde görülen tek ses benzerliğine yarım uyak denir.
‘Can kafeste durmaz uçar
Dünya bir han konar göçer
Ay dolanır yıllar geçer’
Dizelerdeki –ç- sesleri yarım uyağı oluşturur
b. TAM UYAK: İki ses benzerliğinden oluşan uyak çeşidine tam uyak denir
c. ZENGİN UYAK: Üç ve daha çok sesin benzerliğinden oluşan uyak çeşidine denir
d. TUNÇ UYAK: Bir dizenin sonundaki sözcük , diğer dizenin sonumdaki sözcüğün içindeki tam olarak yer alıyorsa buna tunç kafiye denir.

1) Yarım Kafiye

Tek ses benzerliğine dayanan kafiyedir.

Örnek-1
Ben çektiğim kimler çeker
Gözlerim kanlı yaş döker
Bulanık bulanık akar
Dağlarım seliyim şimdi (Kul Mustafa)
Örnek-2
İstedim kendimi bu göle atam
Elimi uzatıp yavruyu tutam
Örnek-3
Üstümüzden gelen boran kış gibi
Şahin pençesinde yavru kuş gibi
Seher sabahında rüya düş gibi
Çağıta bağırta aldı dert beni

2) Tam Kafiye

İki ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.

Örnek-1
Yollarda kalan gözlerimin nurunu yordum,
Kimdir o, nasıldır diye rüzgarlara sordum,
Hulyamı tutan bir büyü var onda diyordum
(Y. Kemal Beyatlı)
Örnek-2
Sen miydin o afet ki dedim, bezm-i ezelde
Bir kanlı gül ağzında ve mey kasesi elde,
Bir sofrada içtik, ikimiz aynı emelde,
Karşımda uyanmış gibi bir baktı sarardı. (Yahya Kemal Beyatlı)
Örnek-3
On atlıya karar verdim yaşını
Yenice sevdaya salmış başını
El yanında yakar gider kaşını
Tenhalarda gülüşünü sevdiğim.

3) Zengin Kafiye
Üç ya da daha çok ses benzerliğine dayanan kafiye türüdür.

Örnek-1
Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk,
Soğuk bir mart sabahı.. Buz tutuyor her soluk (Faruk Nafiz Çamlıbel)
Örnek-2
Baygın bir ihtizaz ile bi-huş akar dere,
Sahillerinde çocuklar uzanmış çemenlere. (Orhan Seyfi Orhon)
Örnek-3
Miskin Yunus biçareyim
Baştan ayağa yareyim
Dost ilinden avareyim
Gel gör beni aşk neyledi (Yunus Emre)

Tunç Kafiye: Ses benzeşmesinin üçten fazla olması durumunda kelimelerin biri genellikle diğerini içine alır. Bu, durumda zengin kafiyenin adı “tunç kafiye” olur.

Fikrim bir hulyaya bazı dalar da
Düşünür, derim ki: “Bu odalarda
Kim bilir kaç kişi oturmuş yatmış.” (7 harf) (Yusuf Ziya Ortaç, Evim)

Ay asar kandilini,
Suya sarkan dilini… (11 harf)

Kimi solgun, sarışın; kimi ak, kimi kara;
Kiminin arkasından görünüyor Ankara. (4 harf)

Hey Emre’m Yunus biçâre
Bulunmaz derdine çâre (4 harf) (Yunus Emre)

Ayrıca bkz.-> Tunç Kafiye ve Örnekler

4) Cinaslı Kafiye

Anlamları ayrı, fakat yazılış ve okunuşları aynı olan kelime ve kelime gruplarının mısra sonunda tekrarı ile oluşan kafiyedir.

Örnek-1
Niçin kondun a bülbül
Kapımdaki asmaya
Ben yarimden vazgeçmem
Götürseler asmaya
Örnek-2
Bilmem ki yaz mı gelmiş
Niçin açmış gül erken
Aklımı kayıp ettim
Nazlı yarim gülerken
Örnek-3
Kendin çöz kendin tara Bağ bana
Değmesin el başına Bahçe sana bağ bana
Ben yarime kavuştum Değme zincir kâr etmez
Darısı el başına Zülfün teli bağ bana

Add a Comment

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir