Türkiye’de Yağış Rejimleri, Türkiye’de Nemlilik ve Yağışın Dağılış Oranları, Türkiye’de İllere Göre Yağış ve Nemin Dağılışı,

TÜRKİYE’DE NEM ve YAĞIŞIN DAĞILIŞI

Deniz etkisi, karasallık, yüzey şekilleri, rüzgârlar ve bit­ki örtüsü gibi faktörler Türkiye’de nemlilik ve yağışın dağılışı üzerinde etkilidir. Örneğin kıyı bölgelerinde nem oranı oldukça yüksek iken iç bölgelerde düşüktür.

♦ en soğuk ay ortalamasının sıfır derecenin altına düşme­mesi,

♦ yıllık yağış tutarının 2000 milimetrenin üstünde olması,

♦ Türkiye’de, yıllık güneşlenme süresinin en az olduğu yer olması

Havadaki nem üç şekilde ifade edilir. 1 m³ hava içeri­sinde bulunan nemin gram cinsinden değerine mut­lak nem, 1 m³ havanın belli bir sıcaklıkta tasıyabileceği nem miktarına maksimum nem, mutlak nemin maksimum neme oranına ise bağı! nem denir.

Sıcaklık arttıkça havanın taşıyabileceği nem mikta­rı (maksimum nem) artar, bağıl nem (nem oranı) ise azalır. Sıcaklıkla maksimum nem doğru orantı­lı, bağıl nem ters orantılıdır.

Türkiye’de yıllık ortalama yağış miktarı, bölgeden böl­geye büyük değişiklikler gösterir. Bu değişikliklerde bölgelerin;

♦ Denize yakınlık ve uzaklık durumu

♦ Yer şekillerinin yüksekliği ve uzanış yönü s Rüzgâr ve hava kütleleri rol oynamaktadır.

Bazı yerlerde 2000 mm’nin üzerinde olan yıllık yağış, bazı yerlerde 300 mm’nin altına düşmektedir.

Rize çevresi 2400 mm’lik yağış miktarıyla Türkiye’nin en çok yağış alan yeridir. Samsun yakınlarında 1000 mm’nin altına düşen yağış, Batı Karadeniz Bölü- mü’nde tekrar artış gösterir. Ayrıca Antalya civarı ve Menteşe yöresi de faziâ yağış alan yerlerdir.

Türkiye’nin en fazla yağış alan yerleri Kuzey ve Güney Anadolu dağlarının denize bakan yamaçla­rıdır. Çünkü bu yamaçlar denizden gelen nemli ha­va kütleleri nedeniyle bol yağış alırlar.

Orta derecede yağış alan yerler; Akdeniz. Ege, Marmara, Orta Karadeniz, Doğu Anadolu ve iç Ana­dolu’nun kuzey kesimleridir (500-800 mm). Türkiye’de denizden uzak iç kesimler genellikle az yağış alır. Bunun nedeni nemli hava kütlelerinin, Ku­zey ve Güney Anadolu dağlarına yağış bırakması ve iç kesimlere nemi azalmış olarak gelmesidir.

Türkiye’nin en az yağış alan yerleri; Tuz Gölü çevresi, Malatya Havzası ve İğdır Ovasıdır. Bura­larda yıllık ortalama yağış miktarı 400 mm’nin altı­na düşmektedir.

Türkiye’de yağışın dağılışına bakıldığında şu özel­likler dikkati çeker:

♦ Kıyılardaki dağların denize bakan yamaçları bol yağışlı iken iç tarafa bakan yamaçlar kuraktır.

♦ Kıyılarda ve yüksek kesimlerde yağış fazla, iç ke­simler ve çukur yerlerde yağış azdır.

♦ Yüksek alanlarla çukur yerler yan yana bulunduğu için yağış şartları kısa mesafelerde büyük değişik­lik gösterir.

♦ Yağış dağılışı ile yer şekilleri arasında büyük bir pa­ralellik vardır. Dağlık alanlar fazla yağış alırken, çu­kur alanlar az yağış alır.

♦ Yağış miktarı Karadeniz Bölgesi’nde kısa mesafe­ler içinde büyük farklılıklar gösterirken, Ege Bölge­si’nde bu farklılık daha az görülmektedir. Çünkü burada dağlar denize dik uzandığı için deniz etkisi içerilere kadar sokulabilmektedir.