Akarsu Aşındırma Şekilleri Kısaca Nelerdir
|Akarsu Aşındırma Şekilleri, Akarsu Aşındırma Şekilleri Hakkında Kısa Bilgi, Akarsu Aşındırma Şekilleri Nelerdir?, Akarsu Aşındırma Şekilleri İle İlgili Bilgi, Akarsu Aşındırma Şekilleri Kısaca, Akarsu Aşındırma Şekilleri Açıklamalı, Akarsu Aşındırma Şekillerini Etkileyen Faktörler
AKARSU AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ
Etkileyen Faktörler: Akarsu aşındırmasında iklim, yükselti, eğim, akarsuyun taşıdığı su miktarı, arazinin geçirimlik durumu ve bitki örtüsü
Akarsuyun; hızla aktığı eğimli yüzeylerde, yatağını derine doğru kazmasıyla oluşan dar ve dik yamaçlı tabansız vadilerdir. Yandan görünüşleri “V” harfi şeklindedir. Doğu Karadeniz’de dağların kuzeye bakan yamaçlarındaki kısa boylu akarsuların aktığı vadiler böyledir. | Yüksek dağ sıralarını enine yarıp geçen akarsuların oluşturduğu derin “U” şeklindeki vadilerdir. Boğaz (yarma) vadiler aynı zamanda geçit olduklarından ulaşım açısından çok önemlidirler. Örneğin; Toroslar’da bulunan Gülek Geçidi Çukurova’yı iç Anadolu’ya bağlayan önemli bir boğazdır. | Yamaçlardaki farklı aşınma sonucu basamaklı bir biçimde oluşan vadi tipidir. Yamaçlar oldukça dik ve derindir. Genellikle kolay aşınabilen kalın kalker tabakaları İçerisinde oluşurlar. Ülkemizde Akdeniz Bölgesi’nde Göksu ve Köprüçay vadilerinde yer yer bu vadi şekli görülür. |
Bu vadilerin tabanı ova özelliği kazanmıştır. Burada akarsular menderesler yaparak akarlar. Ülkemizde özellikle Ege Bölgesi’ndeki akarsularda bu tür vadiler yaygındır. | Bitki örtüsünden yoksun kurak yerlerde şiddetli yağmurların oluşturduğu sel suları; gevşek yapılı, dirençsiz arazileri kolayca aşınındırır. Aşındırma sonucunda arazi yüzeyinde birbirine girmiş çok sayıda kertiklerden oluşan bir görüntü meydana gelir. Bu tür arazilere “kırgıbayır” adı verilir, iç Anadolu Bölgesinde yaygındır. | Volkanik tüf ve küllerin bulunduğu yarı kurak iklim bölgelerinde sel sularının oluşturduğu şekillerdir. Oluşumunda sel suları doğrudan, rüzgârlar ise dolaylı etkide bulunur. Peribacaları eğimli yerlerde, bitki örtüsünün zayıf ot- duğu volkanik arazilerde görülür. Ülkemizde Nevşehir, Ürgüp, Göreme, Avanos çevresinde yaygındır. Bu alana Kapadokya denir. |
Akarsuyun çağlayanlar (şelale) yaparak aktığı yerlerde aşındırma sonucu oluşan çukurluklardır | Yatak eğiminin azaldığı yerlerde akarsu bazen sağa bazen de sola doğru büklüm oluşturarak akar. Bu şekle menderes denir. | Akarsu vadileriyle parçalanmış geniş düzlüklerdir. Ülkemizde platoların genelde yüksekte kalmasının nedeni Anadolu’nun 4. zamanda toptan yükselmiş olmasıdır. |
I Arazinin Gençlik Dönemi | II Arazinin Olgunluk Dönemi | III Arazinin Peneplen Dönemi |
Akarsular ve diğer dış etmenlerin aşındırmasıyla oluşan, deniz seviyesine yakın hafif dalgalı geniş düzlüklerdir. Bunlara peneplen adı verilir. Peneplen aşındırma sonucu yeryüzünün alabileceği son şekildir. Engebeli bir arazinin peneplen haline gelebilmesi için milyonlarca yıla ihtiyaç vardır. Peneplen arazide akan akarsular denge profiline ulaşmıştır. Ülkemizde peneplen arazi ve denge profiline ulaşmış akarsu yoktur.