Akarsu Aşındırma Şekilleri Kısaca Nelerdir

Akarsu Aşındırma Şekilleri, Akarsu Aşındırma Şekilleri Hakkında Kısa Bilgi, Akarsu Aşındırma Şekilleri Nelerdir?, Akarsu Aşındırma Şekilleri İle İlgili Bilgi, Akarsu Aşındırma Şekilleri Kısaca, Akarsu Aşındırma Şekilleri Açıklamalı, Akarsu Aşındırma Şekillerini Etkileyen Faktörler

AKARSU AŞINDIRMA ŞEKİLLERİ

Etkileyen Faktörler: Akarsu aşındırmasında iklim, yükselti, eğim, akarsuyun taşıdığı su miktarı, arazinin geçirimlik durumu ve bitki örtüsü

Akarsuyun; hızla aktığı eğimli yüzeylerde, ya­tağını derine doğru kazmasıyla oluşan dar ve dik yamaçlı tabansız vadilerdir. Yandan görü­nüşleri “V” harfi şeklindedir. Doğu Karadeniz’de dağların kuzeye bakan yamaçlarındaki kısa boylu akarsuların aktığı vadiler böyledir.  Yüksek dağ sıralarını enine yarıp geçen akar­suların oluşturduğu derin “U” şeklindeki vadi­lerdir. Boğaz (yarma) vadiler aynı zamanda geçit olduklarından ulaşım açısından çok önemlidirler. Örneğin; Toroslar’da bulunan Gülek Geçidi Çukurova’yı iç Anadolu’ya bağla­yan önemli bir boğazdır.  Yamaçlardaki farklı aşınma sonucu basamak­lı bir biçimde oluşan vadi tipidir. Yamaçlar ol­dukça dik ve derindir. Genellikle kolay aşınabilen kalın kalker tabakaları İçerisinde oluşur­lar. Ülkemizde Akdeniz Bölgesi’nde Göksu ve Köprüçay vadilerinde yer yer bu vadi şekli gö­rülür.

 

Bu vadilerin tabanı ova özelliği kazanmıştır. Burada akarsular menderesler yaparak akar­lar. Ülkemizde özellikle Ege Bölgesi’ndeki akarsularda bu tür vadiler yaygındır. Bitki örtüsünden yoksun kurak yerlerde şid­detli yağmurların oluşturduğu sel suları; gev­şek yapılı, dirençsiz arazileri kolayca aşınındırır. Aşındırma sonucunda arazi yüzeyinde bir­birine girmiş çok sayıda kertiklerden oluşan bir görüntü meydana gelir. Bu tür arazilere “kırgıbayır” adı verilir, iç Anadolu Bölgesinde yaygındır. Volkanik tüf ve küllerin bulunduğu yarı kurak iklim bölgelerinde sel sularının oluşturduğu şekillerdir. Oluşumunda sel suları doğrudan, rüzgârlar ise dolaylı etkide bulunur. Peribacaları eğimli yerlerde, bitki örtüsünün zayıf ot- duğu volkanik arazilerde görülür. Ülkemizde Nevşehir, Ürgüp, Göreme, Avanos çevresin­de yaygındır. Bu alana Kapadokya denir.

Akarsuyun çağlayanlar (şelale) yaparak aktı­ğı yerlerde aşındırma sonucu oluşan çukur­luklardır Yatak eğiminin azaldığı yerlerde akarsu ba­zen sağa bazen de sola doğru büklüm oluş­turarak akar. Bu şekle menderes denir.  Akarsu vadileriyle parçalanmış geniş düzlük­lerdir. Ülkemizde platoların genelde yüksekte kalmasının nedeni Anadolu’nun 4. zamanda toptan yükselmiş olmasıdır.

I Arazinin Gençlik Dönemi  II Arazinin Olgunluk Dönemi  III Arazinin Peneplen Dönemi

Akarsular ve diğer dış etmenlerin aşındırmasıyla oluşan, deniz seviyesine yakın hafif dalgalı geniş düzlüklerdir. Bunlara peneplen adı verilir. Peneplen aşındırma sonucu yeryüzünün alabileceği son şekildir. Engebeli bir arazinin peneplen haline gelebilmesi için milyonlarca yıla ihti­yaç vardır. Peneplen arazide akan akarsular denge profiline ulaşmıştır. Ülkemizde peneplen arazi ve denge profiline ulaşmış akarsu yoktur.

Add a Comment

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir