Ülkemizde Buzulların Oluşturduğu Yer Şekilleri
|Türkiye’de Buzulların Oluşturduğu Yer Şekilleri, Türkiye’de Buzullar Hangi Yer Şekillerini Oluşturur?, Buzulların Oluşturduğu Şekiller, Türkiye’de Buzulların Oluşturmuş olduğu Yer Şekilleri Nelerdir?
TÜRKİYE’DE BUZULLARIN OLUŞTURDUĞU YER ŞEKİLLERİ
Buzullar oluştukları iklim bölgelerine, yer şekillerine ve yükseltiye göre çeşitli tiplere ayrılır.
Dağların,tepelerini örten buzullardır. Ülkemizde takke buzuluna en güzel örnek Büyük Ağrı Dağı’nın tepesindeki buzuldur | Dağların tepelerindeki çukurlarda gizlenmiş küçük buzullardır. Daha çok güneşi görmeyen yamaçlarda bulunurlar. Ülkemizde Cilo, Kaç- kar ve Aladağlar gibi yüksek dağlarda sıkça görülür | Sirklerden taşan buzulların vadileri kaplamasıyla oluşurlar. En güzel örneği Hakkari Bölü- mü’ndeki Buzul Dağı (Cilo) üzerinde bulunur |
Dağların,tepelerini örten buzullardır. Ülkemizde takke buzuluna en güzel örnek Büyük Ağrı Dağı’nın tepesindeki buzuldur.
Buzul vadileri, akarsu vadilerinden farklıdır. Enine profilleri “U” biçimindedir.Bu yüzden bunlara “U” biçimli vadiler veya tekne vadiler de denir. Buzul vadileri, akarsu vadileri gibi sürekli iniş göstermez. | Vadi boyunca aşağı inen buzulların tamamen aşındırmadığı sert kayalar çizilme ile adeta zımparalanır ve deve hörgücüne benzer şe-killer oluşur. Bunlara hörgüç kaya adı verilir. | Vadilerdeki buzullar, yatakları boyunca hareket ederken kazdıkları alanlardan kopardıkları kum, çakıl gibi malzemeleri erime yerlerinde zamanla biriktirir. Buzultaş ya da moren denilen bu malzemelerin birikmesiyle moren setleri oluşur |
Kurak ve yarıkurak bölgelerde yeryüzünü şekillendiren en önemli dış etken rüzgarlardır. Kopardıkları parçaları havalandırıp çarptırarak aşındırma ve bunları biriktirme yoluyla etkili olurlar.
Rüzgârların etkisi; iklim, bitki örtüsü, arazinin yapısı, rüzgârın hızı gibi faktörlere bağlıdır.
Ülkemizde rüzgarlar en fazla iç bölgelerimizde etkili olmaktadır. Çünkü buralarda bitki örtüsü tahrip edilmiş, arazi çıplak bir hal almıştır. Bunun sonucunda iç bölgelerimizde rüzgâr erozyonunun etkisi artmıştır. Rüzgar etkisiyle Konya-Karapmar civarında kumullar oluşmuştur. Ancak son yıllarda bu kumulların çevreye yayılmasını önlemek için setler yapılmış, ağaçlandırma faaliyetlerine de hız verilmiştir.
Mantarkaya;Kıyılarda bazı delta ovalan ile kumsalların gerisinde rüzgarın etkisiyle kıyı kumulları oluşmuştur. Buralarda rüzgar kumları havalandırır ve karaya doğru taşıyarak biriktirir. Kıyı kumullarının en çok görüldüğü yöreler Kumköy, Şile, Çeşme plajları, Çukurova delta kıyıları, Göksu deltası, Sorgun ve Kemer kıyılarıdır. Kumulların kara içine doğru ilerleyerek bazı tarım alanlarını örtmesi tehlikesi vardır. Bu tehlikeyi engellemek için de ağaçlandırma ve setler yapılmıştır. Ayrıca Nevşehir-Ürgüp-Göreme çevresinde rüzgar aşındırmasıyla mantar kayalara rastlanır.