Türkiye’nin Başlıca Platoları ve Özellikleri

Türkiye’deki Platolar, Türkiye’nin Platoları, Türkiye’nin En Önemli Platoları, Türkiye’de Bulunan Platolar Nelerdir?,

TÜRKİYE’NİN PLATOLARI

Akarsular tarafından derin vadilerle parçalanmış yüksek düzlüklere plato denir.

♦ Plato kavramının bazen yayla ile eş

anlamlı olarak kullanıldığı görülmektedir.

♦ Plato fiziki bir yeryüzü şeklidir. Üzerinde tarım, en­düstri, ticaret, ulaşım gibi faaliyetler yapılabilir.

♦ Ancak yaylanın anlamı farklıdır. Yazın hayvanları otlatmak ve dinlenmek amaçlı yüksek ve serin yer­lere çıkılır. Buralar bir dağ yamacı olabildiği gibi plato da olabilir. Çıkılan yerlerde yapılan etkinlikle­re ise yaylacılık denir. Platolar yayla olarak kulla­nılabilir ancak her yayla plato değildir.

♦ Platolar Türkiye’nin önemli yerşekillerindendir. Jeolojik zaman sonlarında aşınarak peneplep hali­ne gelen Anadolu’nun büyük bir kısmı 4. jeolojik zamanda toptan yükselmiştir.

♦ Bunun sonucunda platolar ülke genelinde büyük bir alan kaplamıştır.

♦ 4. zamandaki bu yükselme bölgelere göre farklılık gösterdiğinden platoların yükseltilerinde de farklı­lık vardır.

♦ Örneğin Doğu Anadolu’da 1800 – 2500 metre ara­sında yer alan platolar iç Anadolu’da 1000 – 1500 metre, Güneydoğuda ise 600- 700 metre arasın­dadır.

PLATO ÇEŞİTLERİ

1)- Aşınım Platoları

Dış kuvvetler tarafından uzun yıllar içerisinde aşındırı­lıp peneplen haline gelen yerlerin yükselmesiyle olu­şurlar. Karadeniz ve Akdeniz bölgesinde bu tür plato­lar yaygındır. Canik ve Giresun dağlan üzerindeki düz alanlar ile Perşembe Platosu bunlara örnektir. Yüksel­tisi en az olan Marmara Bölgesindeki Çatalca-Kocaeli Platosu bu şekilde meydana gelen platolardandır.

2)- Karstik Platolar

Karstik arazilerin yaygın olduğu yerlerde akarsu aşın­dırması sonucu oluşmuşlardır. Akdeniz Bölgesi’ndeki Taşeli ve Teke platoları bu şekilde oluşmuş platolar­dandır. Karstik arazide yüzey suları yeraltına sızdığı için bu alanda toprak oluşumu zordur. Bu yüzden nü­fus yoğunluğu azdır.

3)- Lav Platoları

Volkanik faaliyetlerin yaygın olduğu alanlarda lavların çukur alanları doldurması sonucu meydana gelen düzlüklerin akarsular tarafından yarılması ile oluş­muşlardır. Doğu Anadolu Bölgesi, lav platolarının en yaygın olduğu bölgedir. Erzurum-Kars platoları ile Allahuekber ve Yalnızçam dağları üzerinde yer alan bazı düzlükler bunlara örnektir. Bu platolarda gür ça­yırların varlığına bağlı olarak büyükbaş hayvancılık fa­aliyetleri ilk sırada yer alır.

4)- Yatay Duruşlu Platolar

Kum, kil ve kalker özelliğindeki yatay uzanışlı tabaka­lara sahip eski tortulların akarsular tarafından yarıl­masıyla oluşmuşlardır. İç Anadolu Bölgesi bu tip platoların görüldüğü bölgedir. Bölgede Tuz Gölü’nün güneyi ile Konya Ovası arasında Obruk Platosu, Tuz Gölü’nün batısında Cihanbeyli ve kuzeybatısında Haymana Platosu yer alır. Sivas ve çevresinde Uzunyayla ve Bozok pla­toları ile iç Batı Anadolu Bölümü’ndeki Uşak-Eşme ve Kütahya-Afyonkarahisar arasında yer alan Yazılıkaya bu tür platolardandır. Tahıl tarımı ile bozkır bitki örtüsüne bağlı olarak küçükbaş hayvancılık önemli ekonomik faaliyetler arasında yer alır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki Gaziantep ve Şanlıurfa platoları ile Mardin Eşiği de bu şekilde oluşmuştur.

 Türkiye Platolarının Özellikleri

♦ Platoların ortalama yükseltileri 1000m’den fazladır.

♦ Platoların büyük bir bölümünde tarım ve hayvancı­lık yapılmaktadır.

♦ Platolarda tahıl tarımı yaygındır. Yükseltinin iyice arttığı yerlerde ise hayvancılık tarımın yerini almıştır.

♦ Türkiye’de tarım arazisi bakımından ovalardan sonraki en önemli yerşekilleridir.

♦ Ovalardan sonra nüfusun en yoğun olduğu yerler platolardır.

♦ Platoların ortalama yükseltilerinin fazla olması ül­kemizin toptan yükseldiğinin kanıtıdır.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan plato­larda akarsuların derin vadiler içinde akması, yaz aylarının kurak geçmesi sulama sorununu ortaya çıkarmıştır. Bu tür yerlerde barajların yapılması bu sorunu ortadan kaldırmıştır. Örneğin GAP’ın ta­mamlanması Güneydoğudaki bu sorunu büyük oranda çözmüştür.