Türkiye’de sıcaklık Dağılışı
Türkiye’de Sıcaklığı Etkileyen Faktörler, Türkiye’nin Sıcaklığını Etkileyen Faktörler, Türkiye’nin Sıcaklığına Etki Eden Etmenler
TÜRKİYE’DE SICAKLIK DAĞILIŞI
Bir bölgede sıcaklığın dağılışının incelenmesinde izoterm haritalarından yararlanılır. Sıcaklıkları aynı olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen çizgilere izoterm adı verilir, izoterm haritaları iki şekilde çizilir.
a) Gerçek İzoterm Haritaları
Bu haritalar, yeryüzünde ölçülen gerçek sıcaklık değerlerini gösterir.
b) İndirgenmiş İzoterm Haritaları
Bu haritalar hazırlanırken yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisi ortadan kaldırılır. Bunun için gerçek sıcaklıkları ölçülen merkezlerin indirgenmiş sıcaklık değerleri her 200mde 1 °C artırılarak hesaplanır. İndirgenmiş izoterm haritalarında amaç; enlemin sıcaklık üzerindeki etkisini belirgin olarak göstermektir.
İndirgenmiş Sıcaklık = Yükseklik + Gerçek Sıcaklık
200 m
Aşağıdaki tabloda dört kentin gerçek sıcaklıkları ile indirgenmiş sıcaklıkları gösterilmiştir
| Kentler | Gerçek Sıcaklık (ºC) | Yükseklik (m) | İndirgenmişSıcaklık (ºC) |
| Ankara | 11.7 | 900 | 16.2 |
| Konya | 11.5 | 1000 | 16.5 |
| Kastamonu | 9.8 | 800 | 13.8 |
| Erzurum | 6.0 | 1800 | 15.0 |
Bir kentin yüksekliği ne kadar fazla ise indirgenmiş sıcaklığı ile gerçek sıcaklığı arasındaki fark o kadar fazla olur. Deniz kıyısında (0 metre) yer alan illerin gerçek sıcaklıkları ile indirgenmiş sıcaklıkları aynı olur.
TEMMUZ AYI GERÇEK VE İNDİRGENMİŞ SICAKLIK DAĞILIŞININ KARŞILAŞTIRILMASI
| ♦ Yaz mevsiminde karasallığın etkisiyle Türkiye’nin her yerinde sıcaklıklar yüksektir.♦ En yüksek sıcaklıklar enlem ve karasallığın etkisiyle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde görülür (31°C).
♦ iç kesimlere doğru yükseltinin artmasına bağlı olarak sıcaklıklar düşer. Temmuz ayında sıcaklığın en düşük olduğu yer yükseltinin etkisiyle Erzurum-Kars platosudur (18°C). |
♦ Temmuz ayında, en düşük sıcaklıklar enlemin etkisiyle kuzey kıyılarımızda görülür.♦ En yüksek sıcaklık değerleri Güneydoğu Anadolu Bölgesinde görülür. Bunun nedenleri; enlem ile karasallık ve güneyden esen sıcak rüzgârlardır.
♦ Bu ayda, aynı enlemde yer alan iki merkezden daha doğuda ve daha iç kesimde olanında sıcaklık daha yüksektir. Bu durum karasallığın etkisinden kaynaklanmaktadır |
NOT: indirgenmiş sıcaklık haritaları yükseltinin sıcaklık üzerindeki etkisi ortadan saldırılarak çizilmiştir. Bu yüzden haritadaki sıcaklıklar gerçek sıcaklık değerlerinden daha farklıdır. Yükselti faktörü yok sayıldığı için sıcaklık dağılışı üzerinde enlem ve karasallığın etkisi daha belirgin hale gelmiştir.
OCAK AYI GERÇEK VE İNDİRGENMİŞ SICAKLIK DAĞILIŞININ KARŞILAŞTIRILMASI
| ♦ En yüksek sıcaklıklar Akdeniz kıyılarında görülür. Bu durum Akdeniz Bölgesi’nin güneyde yer almasından ve denizin ılımanlaştırıcı etkisinden kaynaklanmaktadır. Kıyılardan iç kesimlere doğru yükselti ve karasallığın etkisiyle sıcaklıklar düşer.♦ En düşük sıcaklıkların görüldüğü yer Doğu Anadolu Bölgesi’dir. (-8 °C, -10 °C) | ♦ Bu haritada da yükseltinin etkisi ortadan kaldırıldığı için İç ve Doğu Anadolu bölgelerindeki sıcaklık değerleri, gerçekteki değerlerinden daha yüksektir. Ancak kara- sallığın etkisiyle iç kesimler kıyı bölgelerine göre daha soğuktur.♦ Bu haritaya göre en sıcak yerler enlem ve denizelliğin etkisiyle Akdeniz kıyılarıdır.
♦ En soğuk yerler ise karasallığın etkisiyle Kars çevresidir. |
NOT: Yıl içinde kıyılarla iç kesimlerin sıcaklıkları arasındaki fark temmuz ayında az, ocak ayında ise en fazladır. Örneğin ocak ayında Antalya ile Kars ilinin sıcaklıkları arasındaki fark 22 °C’yı bulur ki bu değer temmuz ayındaki farkın iki katıdır
YILLIK GERÇEK VE İNDİRGENMİŞ SICAKLIK DAĞILIŞININ KARŞILAŞTIRILMASI
| ♦ Ülkemizde yıllık ortalama sıcaklıklar 4°C ile 20°C arasında değişir.♦ Bütün kıyılarda yıllık sıcaklık ortalaması iç kısımlarda- kinden daha fazladır.♦ Yıllık sıcaklık ortalamalarının en yüksek olduğu yerler enlem etkisine bağlı olarak Akdeniz- kıyıları ile Güneydoğu Anadolu’nun güney kesimidir.
♦ En düşük sıcaklık ortalamaları ise yükselti ve karasallı- ğın fazla olduğu Doğu Anadolu Bölgesi’nde görülür |
♦ Bu haritada sıcaklık dağılışı üzerinde enlemin etkisi daha belirgindir.♦ Sıcaklıklar enleme bağlı olarak güneyden kuzeye doğru azalma gösterirken batıdan doğuya doğru belirgin bir değişiklik göstermemektedir.♦ En yüksek sıcaklıklar güneyde, en düşük sıcaklıklar ise kuzeyde yer alır.
♦ En düşük sıcaklıkla en yüksek sıcaklık arasındaki fark 8 °C’den fazladır. |
Yukarıdaki haritada verilen illerin ocak ayı sıcaklık ortalamalarının farklı olmasının nedenleri
1)- Antalya-izmir: Yükselti ve denize göre konum bakımından aralarında fark olmadığı için sıcaklıklarının farklı olmasının nedeni enlemdir.
2)- İzmir-Konya: İzmir deniz kıyısında, Konya iç kesimlerde yer aldığından sıcaklıklarının farklı olması denize göre konum ile yükseltilerinin farklı olmasına bağlıdır.
3)- Antalya-Şanlıurfa: Antalya kıyıda Şanlıurfa iç kesimlerde yer aldığından sıcaklık farkının nedeni denize göre konum ve yükseltidir.
4)- Konya-Kars: Denize göre konum bakımından farkları yoktur. Ancak Konya hem Ekvator’a daha yakın hem de daha az yükseltiye sahip olduğundan Kars’tan daha sıcaktır.
5)- Antalya-Samsun: Her ikiside kıyıda olduğu için denize göre konum ve yükselti bakımından fark yoktur. Bu yüzden sıcaklık farkının nedeni enlemdir.
6)- Şanlıurfa-İstanbul: İstanbul deniz kıyısında, Şanlıurfa iç kesimde yer alır, Ayrıca aralarında yükselti farkı da vardır.
Related Posts
About The Author
