Tamlama Yanlışlıkları Nedir?

Tamlama Yanlışlıkları Nedir?,Tamlama Yanlışlıkları Hakkında Bilgi,Tamlama Yanlışlıkları Nedir?,Tamlama Yanlışlıkları Örnekleri,Tamlama Yanlış

Tamlama Yanlışlıkları Nedir?

Tamlayan ile tamlanan arasındaki uyumsuzluktan ya da aynı tamlayana bağlanamayacak tamlananların ortak tam­layana bağlanması durumu anlatım bozukluğuna yol açar.

Tamlama yanlışlarında “ve” bağlacı etkili olmaktadır. Bu bağlaç yalın haldeki bir isim ile bir belirtisiz ad tamla­masının arasında olduğunda tamlanan baştaki isimle de tamlama durumuna girer.

“Masanın üstünde bal ve üzüm pekmezi vardı.”Bal ve üzüm pekmezi (Belirtisiz isim tam.) “Bal pekmezi” gibi bir anlam ortaya çıkıyor.

“Yemeklerin yanında salata ve meyve suyu vardı.” Salata ve meyve suyu ???

Bunların doğrusu nasıl olur?

Önce isim tamlaması, sonra yalın haldeki isim yer alırsa herhangi bir karışıklık olmaz.

Masada üzüm pekmezi ve bal vardı.

Yemeklerin yanında meyve suyu ve salata vardı.

Aşağıdaki cümlelerde de aynı karışıklık vardır:

“Öğleden sonra resim ve beden eğitimi var.”

“Bu mağazada sadece fayans ve yer döşemesi satılıyor­muş.”

* Tamlama yanlışları daha çok “ve” bağlacının bir sıfatla bir belirtisiz ad tamlamasının arasında bulunması durumunda ortaya çıkar. Bu tür yanlışlıklarla ilgili sınavda sık sık soru sorulmaktadır.

“Bir hafta sürecek festival boyunca izleyicilere, yalnız çizgi ve çocuk filmleri izlettirilecek.” “Çocuk filmleri” denir, ancak “çizgi filmleri” olmaz, “çizgi filmler” olur.

Çizgi ve çocuk filmleri

Sıfat Belirtisiz ad tam.

Çizgi sözcüğünün sıfat tamlaması oluşturması gerekir, bu sözcük belirtisiz ad tamlamasının tamlananına bağlana­maz.

“Klasik ve macera romanları okutuluyor.”

“Klasik romanlar ve macera romanları” olmalı.

Sıfat isim isim isim

Sıfat tamlaması Belirtisiz ad tamlaması

“O ülkelere teknik ve gıda yardımı yapılacak.” “Teknik” sözcüğü sıfat olduğu için belirtisiz ad tamla­masının tamlananına “teknik yardımı” biçiminde bağlana­maz. “…teknik yardım ve gıda yardımı” olmalı.

“Devrik ve fiil cümlesi örnekleri yazdık.” “Devrik cümle ve fiil cümlesi” olmalı.”

“Yemeğin yanında kola ve meyve suyu getirdiler.”
Kola ve meyve suyu
belirtisiz isim tam.
“Kola suyu” gibi bir anlam ortaya çıkıyor.

“Yemeğin sonunda herkese isteğine göre baklava ve kemalpaşa tatlısı verildi.”
Baklava ve kemalpaşa tatlısı
Bunların doğrusu nasıl olur?

* Önce isim tamlaması, sonra yalın haldeki isim yer alırsa herhangi bir karışıklık olmaz.
Meyve suyu ve kola getirdiler.
Herkese kemalpaşa tatlısı ve baklava verildi.

“Özel ve kamu arazisi ayrımı yapılmaksızın yeni bir imar planı yapıldı” “Kamu arazisi” denir, ancak “özel arazisi” olmaz, “özel arazi” olur.
Özel ve kamu arazisi
sıfat belirtisiz ad tam.
“Özel” sözcüğünün sıfat tamlaması oluşturması gerekir, bu sözcük belirtisiz ad tamlamasının tamlananına bağlanamaz.

“Bu dönemde çok sayıda polisiye ve köy romanı yazıldı.”
“Polisiye roman ve köy romanı” olmalı,
sıfat isim isim isim
sıfat tamlaması belirtisiz ad tamlaması

“Savaş bölgesine uçakla askeri ve sağlık ekibi gönderildi.”

ÖRNEK SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Yetkililer, bu konuda uluslararası işbirliği yapılmasına karar verdiler.

B) Siyasi, askeri ve ekonomi alanlarında görüştüler.

C) Üye olan ülkelere toplantı konusunda bilgi verilmesini gerekli gördüler.

D) Toplantıda herkesin tartışmalara katılması gerektiğini söylediler.

E) Gelecek toplantıda ele alınacak konuyu belirlediler.

(1998/ÖSS)

Cevap: B

ÖRNEK SORU

Güvenlik ve askeri makamlarca görevlendirilen personel başarılı oldu.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangi­sinden kaynaklanmaktadır?

A) Özneyle yüklem arasında kişi yönünden uyuşmazlık bulunmasından

B) Yüklemin “olmak” yardımcı fiili ile kurulmuş bir bileşik fiil olmasından

C) Tamlamadaki iki tamlayandan birinin tamlananla olan uyumsuzluğundan

D) Bağlacın yanlış yerde kullanılmasından

E) Gerekli noktalama işaretlerinin kullanılmamasından

(1998/ÖYS)

Cevap: C

* Tamlamalarla ilgili anlatım bozukluğu sorularında, tam­layan eksikliğinden kaynaklanan bozukluklar sık sık gün­deme getirilmektedir.

“Çocukluğum kuşların, ağaçların, çiçeklerin arasında geçti; şimdi kokusunu bile özlüyorum.” Bu cümlede tamlanan durumundaki kokusunu sözcüğü­nün tamlayanı belirtilmemiş.

“O kitabı geçen hafta aldı, ama hâlâ parasını getirmedi.” Bu cümlede de “parasını” sözcüğünün tamlayanı belir­tilmemiş. “…hâlâ kitabın parasını getirmedi.” olmalı.

ÖRNEK SORU

Sözünü ettiğiniz binayı ne gördüm ne de yerini bilirim.

Bu cümledeki anlatım bozukluğu aşağıdakilerin hangi­sinden kaynaklanmaktadır?

A) Nesne eksikliğinden

B) Gereksiz yere bağlaç kullanılmasından

C) Tamlayan eksikliğinden

D) Yüklemin olumlu olmasından

E) Tümleç eksikliğinden

(2005)

Cevap: C

* Kimi zaman farklı kişi zamirlerinin aynı tamlanana bağ­lanması anlatım bozukluğuna neden olmaktadır:

“Yarın senin ve onun işlerine bakalım.” “Onun işleri” olur. “Senin işleri” olmaz.

“Bu konu sadece senin ve benim sorunum değil. “Benim sorunum” olur. “Senin sorunum” olmaz.

ÖRNEK SORU

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir anlatım bozukluğu vardır?

A) Sorunlara, onun daha nesnel bir tavırla yaklaşacağını ve çözüm getireceğini umuyordum.

B) Son günlerde tanık olduğum bazı olaylar, onunla ilgili görüşlerimin değişmesine yol açtı.

C) Amaçlarına ulaşabilmek için her türlü engeli aşmaya çalışan bu gençlere imreniyorum.

D) Araştırmamı istediğim yönde sürdürebilmem için önce­likle, yararlanacağım kaynakları saptamalıyım.

E) Bu soru ben ve benim gibi sınava girmiş olan birçok kişinin kafasını karıştırdı.

(1997/ÖSS)

Cevap: E

* Belgisiz sıfatlarla oluşturulan sıfat tamlamalarında ismin başındaki sıfat ölçü, miktar, çokluk bildiriyorsa, isim çoğul eki almaz:

“Anlatım bozukluklarının pek çok ve değişik nedenleri olabilir.” “pek çok… nedeni” olmalı.

“Nice büyük kahramanlar geçti bu topraklardan.” “Nice büyük kahraman” olmalı.

“Birçok seneler geçti dönen yok seferinden.” dizesinde geçen “birçok seneler” kullanımı da doğru değildir.

ÖRNEK SORU

“Onun için zevkine ve keyfine düşkün ne kadar memurlar varsa, hep burasını ister, buraya yerleşirdi.”

Bu cümlenin anlatımındaki bozukluk, nasıl giderilebilir?

A) “ne kadar” dan sonra, “çok” getirilerek

B) “ister” ve “yerleşirdi” yüklemleri çoğullaştırılarak

C) “zevk” ve “keyif” kelimeleri çoğullaştırılarak

D) “memurlar”dan çoğul eki atılarak

E) “hep” kelimesi, “hepsi” biçimine getirilerek

(1984/ÖYS)

(Cevap D)

* İsmin başında (kaç, ne kadar gibi) soru sıfatları olduğun­da da isimler çoğul eki almaz.

“Kaç kişilere sorduysam bilen çıkmadı.” “Kaç kişiler” denmez, “kaç kişi” olmalı.

“Ne kadar paralar kazandın?” denmez.