Sosyal Güvenlik Nedir, Sosyal Güvenlik Hakkında Bilgi Bulunduran Paylaşım Platformu
SOSYAL GÜVENLİK NEDİR?
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 1944 tarihli Philadelphia Deklerasyonu’nda Sosyal Güvenlik ‘‘Halkın hastalık, işsizlik, yaşlılık, ölüm sebebiyle geçici veya sürekli olarak kazançtan mahrum kalması durumunda düşeceği fakirliğe karşı tıbbî bakımdan dolayı, çocuk sayısının artması ve analık halinde korunmasına yönelik genel tedbirler sistemidir” şeklinde tanımlanmıştır.
Sosyal güvenlik, sosyal refah devleti anlayışının en önemli uygulamalarından biridir. Sosyal güvenliğin temeli, bireylerin yaşamlarında karşılaşabilecekleri olası (muhtemel) risklere karşı önceden tedbir almalarına dayanır. Çünkü bireyler yaşamları boyunca kendi iradeleriyle (analık ve aile sahibi olma) ya da iradeleri dışında çeşitli mesleki (iş kazası, meslek hastalığı ve malullük), fizyolojik (hastalık, yaşlılık, ölüm gibi) ve sosyo-ekonomik (işsizlik, yoksulluk) risklerle karşı karşıyadırlar. Bireylerin ve bireylerin aileleri için bu risklerin ortadan kaldırılması, etkilerinin azaltılması veya sonuçlarının onarılması sosyal refah devletinin temel yükümlülükleri arasındadır. Ayrıca devlet, sosyal güvenlik hizmetlerini toplumu oluşturan tüm bireylere hiçbir ayrım ve ayrıcalık gözetmeden götürmek zorundadır.
Sosyal güvenlik sistemi bireylerin bugünü ve geleceği için bir sigorta niteliği taşımaktadır. Sosyal gevenlik sistemi kişilere, belirli sosyal risklerin (bu riskler yukarıda da belirtildiği gibi kişilerin iradelerine bağlı olabilir ve/veya iradeleri dışında olabilir) gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan muhtelif zararların, ilave maliyetlerin veya gelir kayıplarının kısmen veya bütünüyle telafisine yönelik ekonomik güvence sistemidir. Bu fonksiyonu yerine getiren kurum ve kuaıluşların yanı sıra bunların faaliyetlerini düzenleyen kanun, tüzük, yönetmelik gibi çeşitli idari ve hukuki düzenlemeler de sosyal güvenlik sistemini oluşturmaktadır.
Uluslararası standartlar bakımından sosyal güvenliğin kapsamında kısa ve uzun vadeli ekonomik ve sosyal risklere karşı sigorta oluşturulması ve belirlenen hak sahiplerine aylık bağlanması ya da diğer ödemelerin yapılması yer almaktadır. Geniş anlamda sosyal güvenlik kapsamına sosyal hizmetler ve sosyal yardımlar girmektedir. Sosyal hizmetler daha çok bakıma muhtaç durumdaki bireylere yönelik verilen ve onların onurlu bir yaşam için gerekli tüm ihtiyaçlarının karşılanmasını kapsamaktadır. Sosyal yardımlar ise yoksulluğu ortadan kaldırmaya yönelik yardımlardır. Geniş açıdan bakıldığında sosyal güvenlik, toplumun refahının artırılması ve yaşam standartlarının yükseltilmesi için sosyal ve ekonomik politikaların hayata geçirilmesini kapsamaktadır.
Sosyal güvenlik kavramı her ne kadar sosyal yardım ve sosyal hizmetleri de içeren geniş bir anlama sahip olsa da sosyal güvenlik sistemleri ağırlıklı olarak sosyal sigortalar temelinde oluşmuştur. Ancak günümüzde sosyal yardım ve sosyal hizmetlere duyulan gereksinim giderek artmaktadır. Artık sosyal güvenlik ihtiyacının yalnızca sosyal sigortalarla karşılanması olanaklı değildir. Günümüzde aile bağları başta olmak üzere geleneksel dayanışmanın giderek zayıflaması, özellikle sosyal dışlanmayla mücadele açısından sosyal hizmetlere duyulan gereksinimi artırmaktadır. Dolayısıyla sosyal güvenliğin kapsamı da genişlemektedir.
Sosyal güvenlik ihtiyacı çağdaş toplum için bir zorunluluk hâline gelmiştir. Bireylerin giderek artan güvenlik ihtiyaçlarına cevap verecek ve onlara insan onuruna yaraşır huzurlu ve mutlu bir yaşam sunacak bir yapıya ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkeler kalkınma düzeyleri ile paralel olarak sosyal güvenlik sistemlerini etkinleştirirlerse, kalkınmanın yarattığı refahı tüm toplum kesimlerine yayabilirler. Bunun olabilmesi için sosyal güvenlik ağının toplumun tüm kesimlerini kapsamı gerekir. Bir ülkedeki sosyal güvenlik sisteminin yapısı, o ülkenin ekonomik ve sosyal koşulları ile doğrudan ilişkilidir.