Ontoloji Nedir Tanımı

ONTOLOJİ NEDİR?

Ontoloji: Varlık ya da varoluş ile bunların temel kategorilerini araştıran, gerçekliğin yapısını ve doğasını açıklamaya çalışan felsefî disiplin.

Paradigma tartışmaları genellikle araştırmacıların benimsedikleri ontolojik ve epistemolojik tutumlardaki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Ontoloji yani var­lık bilim, bizim gerçek ya da varlık hakkındaki varsayımlarımızla alakalıdır. Bizim dışımızda, bizden bağımsız bir gerçeklik olup olmadığı sorusuna cevap bulmaya çalışır. Bu soru çok felsefi gibi görünse de aslında gündelik hayatımızda doğal gerçeklikler olarak gördüğümüz pek çok şeyin insanlar olmasaydı hiçbir zaman varlık kazanamayacaklarını düşündüğümüzde bir anlam kazanmaktadır. İnsanlı­ğın değiştiremediği çok az tabiat varlığı dışında otomobil, para, okul gibi pek çok teknolojik veya sosyal gerçeklik insanlar olmasaydı olmayacaktı. Bu durum aynı zamanda doğru veya yanlış olarak nitelendirdiğimiz pek çok yargıyı da tartışma­ya açmaktadır. Doğru, gerçek hakkındaki gerçeğe uygun bilgi olarak tanımlan­maktadır. Bu durumda gerçekliğin bizim dışımızda bir varlık olup olmaması ne­yin doğru neyin yanlış kabul edileceğini de etkileyecektir. Örneğin, “Bir örgütü yönetmenin en doğru yolu nedir?’ sorusunun cevabı ontolojik kabullerle yakın­dan ilişkilidir.

Ontolojik açıdan birbirine zıt iki farklı tutum bulunmaktadır: Gerçekçilik ve no­minalizm. Gerçekçilik insandan bağımsız bir gerçekliğin var olduğunu, insanın ancak bu gerçekliği keşfedebileceğini ama değiştiremeyeceğini varsaymaktadır. Türkçede adcılık olarak da isimlendirilen nominalizm ise insandan bağımsız bir gerçekliğin bulunmadığını, gerçeklerin insanlar tarafından onlara verilmiş adlardan ibaret olduğunu kabul etmektedir. Bir insan neye gerçek derse gerçek o olmakta­dır. Bu çerçevede nominalizm asında gerçek diye bir şey olmadığı anlamına da gelmektedir. Gerçekçilik ve nominalizmin arasını bulmaya çalışan bir yaklaşım ise etkileşimciliktir. Etkileşimcilik de insandan bağımsız bir gerçeklik olduğunu ka­bul etmez. Ancak insanların kendi aralarında etkileşimde bulunarak belli bazı ger­çeklikler üzerinde anlaşabileceklerini kabul eder. Bu anlamda gerçeklik insanlar tarafından sosyal olarak inşa edilmektedir. Bu ünitenin sonunda sosyal inşâ konu­sunda bir okuma parçası bulunmaktadır.

Ontoloji tartışmaları aynı zamanda örgüt-çevre tartışmalarıyla da ilişkilidir. Nominalist ontolojik yaklaşım aktörlerin örgütleri kendi iradelerine uygun biçimde yönetebilecekle­rini varsayarken, gerçekçi ontolojik yaklaşım aktörlerin eylemlerini çevreye en uyumlu ör­gütsel yapıyı keşfetmeye çalışmakla sınırlandırır.