Nesne ve Nesne Çeşitleri Nedir?

Nesne ve Nesne Çeşitleri Nedir?,Nesne ve Nesne Çeşitleri Hakkında Bilgi,Nesne ve Nesne Çeşitleri Ne Demek,Nesne ve Nesne Çeşitleri

Nesne ve Nesne Çeşitleri Nedir?

NESNE (DÜZ TÜMLEÇ)

Cümlede yüklemin bildirdiği işten etkilenen varlığı gösteren sözcük ya da sözcük öbeğine “nesne” (düz tümleç) denir.

Örnekler:

• Çocuklar cam kırdı, cümlesinde işi yapan “çocuklar” öznedir. Kırılma eyleminden etkilenen ise “cam” dır. İşte buna “nesne” diyoruz.
• Öğrenciler kitaplarını aldılar, cümlesinin de “alma” eyleminden etkileneni “kitaplarını” sözcüğüdür.

Bu iki cümlenin etkilenenleri arasında bir görev, anlam, farklılığı var. 1. cümlede çocukların kırdığı cam bilinmeyen, belirsiz bir camdır. Bu camı bilinen, yani daha önce sözü edilmiş olan yapmak da olanaklıdır. Bunun için “camı” demek yeterlidir.

2. cümlenin nesnesinde ise belirlilik var. Yani çocukların alacakları kitaplar bilinmektedir. Eğer bunu bilinmez kılmak istiyorsak, o zaman; “kitaplar” dememiz gerekecekti.

a) Belirtisiz Nesne:

Bir cümlede yüklemin bildirdiği işten etkilenen varlık kesin bilinmiyorsa ya da başka bir deyişle nesne olan sözcük ya da sözcük öbeği yalın halde ise böyle nesnelere “belirtisiz nesne” denir.

Belirtisiz nesneyi bulmak için özne ile yükleme birlikte “ne” sorusu sorulur. Yalnız yükleme sorulan sorular özneyi vereceğinden bu ayrıma dikkat edilmelidir.

Çocuklar kuş yavrusu yakalamışlar, cümlesinde eylemi yapan -özne- “çocuklar”, “yakalamışlar” da yüklemdir. Çocuklar “ne” yakalamışlar? sorusuna da “kuş yavrusu” yanıtı alınıyor. Oysa “hangi kuş”, “ne gibi özelliklere sahip olan kuş” sorularına yanıt alamıyoruz. Bunun için belirtisiz nesnedir.

Örnekler:

• (Biz)/ O yıl/ yeni bir araba/ almıştık.
  GÖ.    ZT.         B.siz. N.                  Y.
• Murat,/ cebinden/ Ütülü bir mendil/ çıkardı.
           Ö.          DT.               B.siz. N.              Y.

b) Belirtili Nesne:

Yüklemin bildirdiği işten etkilenen varlık, bilinen, daha önce sözü edilen bir varlıksa buna “belirtili nesne” denir.

Belirtili nesneyi bulmak için “kimi ve neyi” sorularından uygun olanı sorulur.

Bir sözcüğün belirtili nesne olabilmesi için adın “-i” belirtme ekini almış olması gerekir.

Örnekler:

• (Ben)/ Bütün yurdu/ dolaştım/ gecen yıl.
     GÖ.      B.li. N.           Y.               ZT.
• (Biz)/ Bütün evi/ tertemiz/ yaptık.
  GÖ.      B.li N.         ZT.          Y.
• (Siz)/ Bir ülkenin nabzını/ dergilerde/ duvarsınız.
  GÖ.           B.li N.                   DT.                Y.
• Yasar Nabi/ Varlık’ı/ yayımlamaya baslar.
             Ö.           B.li. N.              Y.