Manipülasyon, Manipülasyon Nedir?, Manipülasyon Ne Demek?, Manipülasyon Kelimesinin Anlamı, Manipülasyon Türkçe Anlamı, Manipülasyon Ne Anlama Gelir?, Borsada Manipülasyon, Manipülasyon Hakkında Bilgi, Manipülasyon Sözlük Anlamı
MANİPÜLASYON NEDİR?
Manipülasyon başta hisse senetleri olmak üzere, sermaye piyasası araçlarının fiyatını yapay yollarla etkilemek veya kontrol etmek suretiyle yatırımcıları aldatmayı veya yanıltmayı amaçlayan kasıtlı tüm eylemleri kapsamaktadır.
Manipülasyon kavramının; “menkul kıymetlerin arz ve talebinin, dolayısıyla da etkin bir piyasanın varlığının temel koşullarından biri olan fiyatlarının herhangi bir bilgiye ya da iktisaden anlamlı bir nedene dayanmadan etkilenmesine yönelik her türlü müdahaleler” olarak tanımlanması mümkündür.
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 47/A-2 maddesinde manipülasyon “Yapay olarak, sermaye piyasası araçlarının arz ve talebini etkilemek, aktif bir piyasanın varlığı izlenimini uyandırmak, fiyatlarını aynı düzeyde tutmak, artırmak veya azaltmak amacıyla alım ve satımını yapmak” şeklinde tanımlanmıştır (işlem bazlı manipülasyon).
Bu tanımlardan manipülasyonun üç temel unsurunun mevcut olduğu görülmektedir. Bunlar:
• Menkul kıymetlerin arz ve talebini, dolayısıyla da fiyatlarını etkilemeye yönelik işlemler gerçekleştiren kişi ya da kişilerin bulunmasının gerekliliği,
• Bu kişi veya kişiler tarafından gerçekleştirilen işlemlerin, menkul kıymetin fiyatında bir artış ya da azalış yaratması ya da bu etkilerin önlenmesi ya da işlemlerin menkul kıymetin aktif bir piyasasının olduğu izleniminin yaratılmasına yönelik olmasının gerekliliği,
Bu işlemlerin, işlemleri gerçekleştirenler tarafından, menkul kıymetin fiyatını etkilemek ve ayrıca piyasanın diğer katılımcılarını menkul kıymeti alma ya ya da satmaya yönlendirmek amacıyla gerçekleştirilmesinin gerekliliği, olarak ortaya çıkmaktadır.
Sermaye piyasalarında spekülasyon yapmak bir suç unsuru değildir. Ancak manipülasyon yapmak suç sayılmaktadır. Çünkü piyasaların gelişebilmesi için spekülatörlere ihtiyaç vardır. Buna karşılık manipülasyonun varlığı piyasaya olan güvenin zayıflamasına yol açmaktadır.
Sermaye Piyasası Kanunu’nun 47/A-3 maddesinde ise “Sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyebilecek yalan, yanlış, yanıltıcı, mesnetsiz bilgi verilmesi, haber yayılması, yorum yapılması ya da açıklanmakla yükümlü olan bilgilerin açıklanmaması” filleri suç kapsamında sayılmıştır (bilgi bazlı manipülasyon).
İMKB Yönetmeliğindeki manipülatif işlemlere ilişkin düzenlemeler “yapay fiyat ve piyasa” başlıklı 24. maddede yer almaktadır. Düzenlemeye göre Borsa üyeleri, yapay piyasa oluşturmak maksadıyla aşağıdaki faaliyetlerde bulunamazlar:
• Bir menkul kıymete gerçeğe uygun olmayan ve görüntüde aktif bir piyasa izlenimini yaratmak maksadıyla,
• Menkul Kıymetin sahipliğinde gerçek anlamda değişim yaratmayan bir dizi alım satım yapmak,
• Fiyat ve miktar bakımından piyasayı yanlış yönlendirecek mahiyette Borsa emri vermek.
• Bir menkul kıymette tek başına veya başkaları ile birlikte, diğer üyeleri o menkul kıymeti alıp satmaya yöneltmek maksadıyla bir dizi işlem gerçekleştirerek,
• Menkul kıymet için görünürde aktif bir piyasa olduğu izlenimini yaratmak,
• Menkul kıymetin fiyatında yapay olarak artış veya düşüşe neden olmak,
• Bir menkul kıymetin fiyatının artması veya azalmasına neden olacak aktif bir piyasanın olduğu veya olacağı şeklinde gerçek dışı bilgi dolaştırarak veya yayarak o menkul kıymetin alım satımını teşvik etmek,
• Bir menkul kıymetle ilgili olarak, diğer menkul kıymetlerin alım veya satımını teşvik etmek maksadıyla, bilerek gerçeğe aykırı veya yanıltıcı bilgi yaymak,
• Piyasayı yanıltmak maksadıyla bir menkul kıymette fiyatı desteklemek, sabitlemek veya stabilize etmek üzere, dolaylı veya dolaysız olarak, bir veya daha fazla kişi ile anlaşarak bir dizi alım satım yapmak,
• Piyasayı yanıltmak maksadıyla, yanıltıcı veya yanlış izlenim uyandıracak, gerçeğe aykırı sözlü veya yazılı beyanda, fiil ve davranışlarda bulunmak.
Ülkemizdeki genel yasal çerçeve içerisinde manipülasyon incelemeleri esas olarak SPKr. tarafından sonuçlandırılmaktadır. Mevcut sistemde menkul kıymetlerdeki olağandışı fiyat ve miktar hareketleri gerek SPKr gerekse İMKB Teftiş ve Gözetim Kurulu müfettişleri tarafından yapılan incelemeler neticesinde hazırlanan raporlar SPKr’a iletilmektedir. SPKr gerekli görüldüğü taktirde Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunmaktadır.
Manipülasyon suçunun yaptırımı, 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 10.000 izden 25.000 t/’ye kadar ağır para cezasıdır. Verilecek ağır para cezaları, üst sınırla bağlı olmaksızın suçun işlenmesi suretiyle temin edilecek menfaatin üç katından az olamaz. Cezanın verilmesi gereken fiilin tekrarı hâlinde, verilen ceza yan oranında artırılmaktadır.